Đến Thung Nham (xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, Ninh Bình) vào những ngày thu, du khách sẽ nhận ra rằng, Ninh Bình đâu chỉ có Tràng An, Tam Cốc, Bích Động, Bái Đính… như lâu nay từng biết đến.

Như một thung lũng chạy dài, uốn lượn giữa những dãy núi đá vôi của vùng đất Hoa Lư, Thung Nham mới được du khách biết đến trong thời gian qua.

Nhiều du khách cả người Việt và nước ngoài tới tham quan Tam Cốc, Bích Động đã tình cờ được giới thiệu về cái tên vườn chim Thung Nham.

Cách bến Tam Cốc khoảng 5km, Thung Nham là vùng đất tương đối hoang sơ, nơi những cánh chim trời lựa chọn để bay về mỗi chiều. Cũng rất tình cờ phi xe từ Hà Nội, chúng tôi về tới Thung Nham vào lúc chiều muộn.

Tiết trời cuối thu rất nhanh tối nên một anh trông xe ở khu vực cửa giục mọi người: “Nếu các cô cậu đi xem chim thì nhanh lên, tầm 17h-18h là thời điểm chúng về nhiều nhất đấy!”.

Từ cổng chào của khu Thung Nham, muốn tới vườn chim du khách có rất nhiều lựa chọn. Có thể thuê thuyền của dân bản địa với giá 20.000 đồng/người, hoặc thuê xe đạp cũng giá tương tự, thậm chí nếu bạn cảm thấy mình khỏe có thể đi bộ hơn 2km là tới đích. Loại hình thuê xe đạp để đi dạo và ngắm chim cò rất được du khách nước ngoài ưa chuộng mỗi khi tới đây.

Chúng tôi đã quyết định dạo bộ, vượt qua những con đường rải đá dăm ngoằn ngoèo sát chân núi. Chốc chốc, chúng tôi lại bắt gặp những người đi chăn dê thảnh thơi ngồi vắt vẻo trên mỏm đá.

“Dê ở đây mới chính hiệu dê núi Ninh Bình, bởi tất cả được thả trên núi và chỉ ăn cây lá tự nhiên, không hề có bất kỳ thức ăn tăng trọng nào khác” – một bà chăn dê tự tin khẳng định với chúng tôi như vậy.

Khi những đôi bàn chân mệt nhoài vì con đường mòn trong rừng, chúng tôi bắt gặp một tấm biển chỉ dẫn leo ngược l.ên đ.ỉnh núi để ngắm sân chim. Trải qua khoảng trăm bậc đá dựng đứng, chòi ngắm sân chim đã hiện ra trước mắt mọi người.

Tiếp chúng tôi là chú Đào, người vùng Yên Mô, hiện đang sống trong căn nhà nhỏ ngay dưới chân núi để trông sân chim. Chú cho biết: “Vào những ngày cuối tuần lượng du khách về đây khá đông. Nhưng để ngắm được đàn chim về thì mọi người phải kiên nhẫn chờ tới 17h-18h, nên phải có phương án ngủ qua đêm tại các khu nhà sàn trong rừng”.

Theo chú Đào, số lượng chim ở đây lúc đông lên tới hàng vạn con với chủ yếu là cò, vạc, diệc, mòng két, chích chòe… Ngoài ra có thể nhìm thấy đàn vịt trời, le le tung tăng bơi dưới khu đầm lầy.

Vì vùng đất cuối thung lũng này rất yên tĩnh nên từ bao đời nay các loài chim trời đã bay về đây. Điều đặc biệt là người ta đã phát hiện một số cá thể hằng hạc và phượng hoàng tại vùng Thung Nham. Đây chính là hai loài chim quý hiếm đã được ghi trong sách đỏ và nằm trong bộ tứ linh (long, ly, quy, phượng).

Từ chòi quan sát, một cảnh tượng kỳ thú dần hiện ra trước mắt chúng tôi. Những đàn chim trời sau một ngày đi kiếm ăn đã dần trở về đậu trắng trên các ngọn cây, lũy tre. Chỉ cần một tiếng động nhỏ cũng có thể làm hàng ngàn con chim giật mình cùng tung cánh chao lượn trên bầu trời khiến du khách nhìn rất đã mắt.

Theo chú Đào, để bảo vệ đàn chim tự nhiên này là một công việc vô cùng gian khổ. Rất nhiều đối tượng săn b.ắn sẵn sàng tiến vào đây h.ạ s.át đàn chim. Thậm chí, nhiều du khách hiếu kỳ quá đến sát nơi cư trú của lũ chim và có nhiều hành động phá hoại sẽ làm tổn hại đến chúng.

Nếu đi thuyền để ngắm chim, du khách sẽ bắt gặp nhiều đàn vịt trời, le le và các loài chim khác ở khoảng cách gần hơn. Đi trên thuyền chúng ta như được lạc vào khung cảnh hữu tình của vùng non nước. Thỉnh thoảng, con thuyền nhỏ của dân bản địa lại đưa ta đi xuyên qua một eo núi nhỏ rất độc đáo.

Nếu khám phá sân chim chỉ mất khoảng 1-2 giờ cuối chiều thì những thứ đặc sắc khác của Thung Nham, bạn phải bỏ ra tầm hai ngày nếu muốn thưởng ngoạn trọn vẹn.

Có một điều làm chúng tôi khá ngạc nhiên là Thung Nham có gần như hầu hết đặc trưng về cảnh đẹp của Ninh Bình. Nó như một phiên bản hai của Tam Cốc, Bích Động, Tràng An, Bái Đính, Cúc Phương…

Du khách sẽ được thong dong trên thuyền để xuôi theo dòng nước lạc vào các địa danh như hang Bụt, động Ba Cô, động Thủy Cung. Đây là dạng cảnh quan hang động ướt dưới vách núi, lòng núi đá vôi rất đặc trưng của Ninh Bình.

Chính vì thế, nó rất giống với hành trình khám phá Tam Cốc hay Tràng An, nếu có khác chỉ là quy mô nhỏ hơn và thời gian để khám phá ngắn hơn.

Kỳ thú nhất là ở đây có khu động Vái Giời như một Bích Động thứ hai của Ninh Bình. Trải qua gần 500 bậc đá dựng đứng heo hút, chúng tôi cũng tới được cửa động. Mọi người ai cũng thở gấp, rời rã đôi chân vì chuyến leo núi vừa qua.

Sau thời gian nghỉ ngơi, mọi người bắt đầu khám phá động Vái Giời, cảm giác đầu tiên là cái lạnh như xâm nhập ngay vào cơ thể. Theo những bậc đá mòn in dấu chân người, chúng tôi xuống tầng địa ngục. Thiên nhiên đã ban tặng nơi đây những nhũ đá, hòn đá với hình khối rất độc đáo.

Để từ đó con người hôm nay nghĩ đến chốn địa ngục với cảnh Diêm Vương ngồi phán tội, tấm gương phản chiếu tội ác trần gian của những ai làm việc xấu, rồi 18 tầng địa ngục với núi đao, biển lửa… hiện ra trước mắt du khách.

Ngay cửa động chính là tầng trần gian, từ đây du khách sẽ trải qua 88 bậc thang cheo leo để tới với chốn thiên đường, nơi có rất nhiều nhũ đá, tảng đá mang hình khối tượng trưng cho cõi niết bàn, bồ tát, thiên đình…

Đã đi nhiều khu hang động ở miền Bắc, nhưng đến Vái Giời chúng tôi vẫn cảm thấy sự kỳ vĩ, độc đáo của những nhũ đá mà đất trời đã ban tặng. Có chăng nó xứng đáng là Nam thiên đệ tứ động?

Khác với khu động Vái Giời, động Tiên Cá lại uốn lượn dưới lòng núi. Trong ánh đèn điện, hệ thống hang đá, nhũ đá tuyệt sắc đủ các màu rủ xuống mặt nước như mời gọi du khách bước ngay tới thưởng lãm.